Cierpienie to stan, którego każdy człowiek, w mniejszym lub w większym stopniu, musi doświadczyć. Stanowi ono soczewkę, w której ogniskuje się ciemność i światło, w zależności od tego, jak na nią spojrzymy. Ogromny ból może sprawić, że człowiek przeklina swój los, życie, Boga, ale może on być także formą, która przybliża do zbawczego cierpienia Chrystusa i daje nadzieje na odkupienie i zmartwychwstanie.
Ból i cierpienie-ognisko światła i ciemności to tytuł dwóch konferencji naukowych, które odbyły się na UKSW w Warszawie, w dniach 24 marca 2012 i 15 marca 2013r. Ten sam tytuł nosi książka pod redakcją ks. Dariusza Patera, będąca zbiorem referatów, wygłoszonych w tych dniach przez księży, wolontariuszy i lekarzy.
Wszyscy autorzy dotknęli cierpienia jako osoby towarzyszące ludziom chorym, czasem także jako naukowcy badający dany zespól chorobowy. Każda z prezentowanych publikacji jest żywym świadectwem uczestniczenia w cierpieniu drugiego człowieka.
Kapłani odgrywają ważną rolę w budowaniu duchowej siły chorego. W swoich wystąpieniach zwracają uwagę między innymi, na związek cierpienia z grzechem, na rolę kapłana w rodzinie dotkniętej przewlekłą, śmiertelną chorobą oraz na problem radzenia sobie ze stratą po śmierci nienarodzonego dziecka. Doświadczenia ludzkie próbują tłumaczyć przez odniesienie do cierpienia Jezusa Chrystusa w kontekście biblijnym i ikonograficznym.
Inne tematy poruszone w książce to ból ale i dojrzałość, z jaką przyjmują swoja, zbliżającą się śmierć dzieci z chorobą nowotworową. To bezradność, w której trzeba trwać wobec nieuchronnego odchodzenia najbliższych. Doświadczenia te nieodwracalnie zmieniają sposób patrzenia na życie wolontariuszy pracujących w hospicjum.
Najbardziej różnorodne, zarówno w formie jak i w treści są wystąpienia lekarzy. Dotyczą one bowiem czasów tak dawnych jak XV w. (początek epidemii kiły w Europie) jak i cierpień spowodowanych przez choroby XX w. (AIDS). Są tu zamieszczone wnikliwe analizy przebiegu i skutków konkretnych jednostek chorobowych, takich jak niedoczynność tarczycy czy retinopatia cukrzycowa z jej powikłaniami, ale pojawiają sie także wystąpienia dotyczące emocjonalnego i psychologicznego aspektu leczenia oraz relacji lekarz-pacjent.
Różnorodność ujęć, w jakich został ukazany problem przeżywania bólu i choroby, świadczy o próbie holistycznego podejścia do leczenia człowieka. Czy jednak jest możliwe jednoznaczne opisanie zjawiska bólu i określenie jego znaczenia? Czy jest możliwe zmierzenie rozmiarów i porównanie dwóch różnych doświadczeń bólu? Czy można przewidzieć dla kogo będzie ono jak oczyszczający płomień światła a dla kogo jak ciemna otchłań?
Ważne jest, żeby szukając odpowiedzi na te pytania, przyjąć i zaakceptować prawdę, że cierpienie jest częścią istnienia, tak jak częścią człowieczeństwa jest obowiązek walki z bólem smutkiem i samotnością. Z prezentowanych publikacji płynie przesłanie, że ciemności cierpienia, musi towarzyszyć światło miłości tych, do których Chrystus powie: ” Byłem cierpiący, a trwaliście przy Mnie, Byłem chory, a leczyliście Mnie…”